Emekli maaşı almaya hak kazananların değerli bir kısmı çalışmaya devam ediyor. İş Kanunu’ndaki çarpıcı detaylar, emekli çalışanların emeklilik ve kıdem tazminatlarında hak kayıplarının önüne geçerek gelirlerini artırıyor.
Emekli olup kıdemlerini almadan çalışmaya devam edenler, takip eden dönemde işten ayrılsalar da işten çıkarılsalar da son brüt bedel üzerinden tazminatlarını almaya hak kazanırlar. Emeklilik öncesi ve sonrası çalışılan süreler birleştirilir.
Emekli olduktan sonra sosyal güvenlik primi ödeyerek çalışabilirseniz veya emekliliğinizi keserek çalışmaya devam ederseniz iki seçeneğiniz vardır. 30 yıl SSK’lı olarak çalışıp emekli olanlar kıdem tazminatını alarak işyerinden ayrılabilir.
Aynı işyerinde çalışmaya devam etmesi halinde tazminatını alabileceği durumlar farklılık göstermektedir. Altta yatan primi ödemeden çalışmaya devam edenler kıdem tazminatı talep edemezler.
Ancak emekli maaşını kesip ek prim ödemek yerine çalışmaya devam ederse her an işten ayrılarak kıdem tazminatı talep edebilir. Yargıtay kararlarına göre çalışanlar, iş devrinin tamamı için kıdem tazminatı alabilecek.
Bu konudaki 5 yıllık zamanaşımı işçinin emekli olduğu tarihten itibaren değil, tamamen işten ayrıldığı tarihten itibaren işlemeye başlar. Özel departman çalışanları sadece son çalıştıkları işyerindeki süreler için, memur ise kamuda çalıştığı süre üzerinden tazminat alabilir.
Sabah’ın haberine göre emeklilik yaşı düzenlemesinden yararlanan veya daha önce emekli olanların ücret, izin, çalışma koşulları ve kıdem tazminatına ilişkin sorularına yanıtlar şöyle:
1-16 yıl çalıştığım firmada EYT’den yararlanarak emekli oldum. Dört yıl sonra sağlık sorunum nedeniyle işten ayrılırsam 20 yıl kıdem tazminatına hak kazanır mıyım?
Yüksek mahkeme kararlarına göre çalışanlar, çalıştıkları sürenin tamamı için kıdem tazminatı alabilirler. Beş yıllık zamanaşımı işçinin emekli olduğu tarihten itibaren değil, tamamen işten ayrıldığı tarihten itibaren işlemeye başlar. Sağlık sorunu nedeniyle işten ayrılırsanız 20 yıllık tazminatınızla ayrılabilirsiniz.
2- Mayıs 2023 itibariyle emekli aylığına hak kazandım, bu tarihte brüt maaşım 28 bin lira ve herhangi bir kıdem olmaksızın işyerinde çalışmaya devam ediyorum. İşten ayrıldığımda emekli olduğum günkü brüt maaşım kıdem tazminatımda dikkate alınır mı?
Kıdem tazminatı almadan çalışmaya devam edenler için, işverenin işine son vermesi veya istifa etmesi fark etmeksizin, emeklilik öncesi ve sonrası toplam çalışma süreleri birleştirilecektir. İşten ayrılırken giydirdiğiniz son brüt ücret baz alınacaktır. İşten ayrıldığınızda brüt ücretiniz 30 bin TL ise bu tutar esas alınacaktır. Bu tarihte 20 yıllık çalışma süresini doldurmuşsanız yaklaşık 600 bin lira tazminata hak kazanırsınız.
3-Emekli olup kıdemlerini almadan çalışmaya devam edenlerin yıllık izin, ihbar, ücret, çalışma koşullarında değişiklik var mı?
İş Kanunu kapsamında emekli olan çalışanların mevcut çalışanlardan hiçbir farkı yoktur. Emekli aylığı alan ve ek katkı payı ödeyenlerin kıdem tazminatına ilişkin izin, ihbar ve kıdem gibi tüm hakları korunmaktadır.
4-Emekliliğimden sonra kıdemi alarak çalıştığım firmadan ayrıldım ve başka bir yerde işe başladım. Bu işyerinde çalıştığım sürece kıdeme hak kazanır mıyım?
Kıdem tazminatını sıfırlayıp başka işyerlerinde çalışmaya devam edenler bir daha kıdem tazminatı alamazlar. Ancak 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında aylıktan feragat edilerek kısa yoldan normal çalışmaya geçilmesi mümkündür. Ancak bu durumda çalışmaya devam edenler kıdem tazminatına hak kazanır. Ama asgari emekli maaşı 7500 lira olduğu ve her yıl arttığı düşünülürse emekli maaşından feragat etmenin bir anlamı yok.
5-212 sayılı Basın İş Kanunu kapsamında basın-yayın alanında çalışıyorum. Emekli olduktan sonraki 42 günlük yıllık iznimde herhangi bir kayıp olur mu?
Kıdem tazminatı ve izin parası kesilerek işyerinde çalışmaya devam edenler için yeni işe alınmış gibi ekspertiz yapılır. Ancak kıdem ve izin ücretini almayanlar için işyerinde ilk kez işe başladıkları tarihe göre hak kazandıkları müddetçe izin hakkından yararlanmaya devam ederler. Yargıtay kararları da bu yönde olup, kıdem tazminatını sıfırlamayan ve izin ödeneğini almayanların emekli maaşı ödenirken yılda 42 gün izin kullanmaya devam etmektedir. Ayrıca emekli olduğu ve işten ayrıldığı izin sürelerinin fiyatlarını da alabiliyor.
6-İşveren emekliliğe hak kazanan işçiyi işten çıkarabilir mi?
İşten çıkarmada fesih hakkı veren durumlar İş Kanunu’nun 18. ve 25. maddelerinde belirtilmiştir. Buna göre işçinin emekliliğe hak kazanması fesih hakkı doğuran sebepler arasında yer almamaktadır. Emeklilik nedeniyle iş akdinin feshi işçinin bir hakkı olup, İş Kanunu’na tabi çalışan hiç kimse emekliliğe zorlanamaz. Dolayısıyla işveren işçinin emekliliğe hak kazandığı gerekçesiyle iş sözleşmesini feshedemez. EYT üyesi olduğu için işine son verilen işçi iş mahkemesinde dava açabilir.
7- Toplu sözleşmedeki karar nedeniyle emekli olduktan sonra işime son verildi, ancak bu kural bire bir esaslı olmasına rağmen başka bir işçiye uygulanmadı. Dava açarsam işe geri dönebilir miyim?
Toplu iş sözleşmesinde emekliliğe hak kazananların iş sözleşmesinin feshedilebileceğine dair bir karar varsa, bu kişiler görevden alınabilir. Patronun uygulamayı tüm işçiler için uygulamadığı ve objektif davranmadığı tespit edilirse mahkeme işçinin işe iadesinden yana karar verir. Bu kapsamda emekliliği nedeniyle kendi isteği ile ayrılıp tekrar dönmek isteyenleri işe almak zorunda değildir. İşçinin işyerinde işe başlaması patronla anlaşmasına bağlıdır.
8-Kamu personeli emekli olup çalışmaya devam edebilir mi, işe iade davasından sonra boşta kaldığım 6 aylık süre kıdeme dahil midir?
Kamuda çalışanlar (memurlar) 657 Sayılı Kanun kapsamında emekli olduktan sonra çalışmaya devam edemezler. Ancak 2017 yılında yapılan yasal düzenleme ile ekibe katılan taşeron işçiler, erteleseler dahi çalışmaya devam edebileceklerdir. emekliliğe hak kazanırlar. İş Kanunu’na göre geçersiz nedenle fesih halinde işe iade davasını kazanan işçi, işe başlayıp başlamadığına bakılmaksızın diğer haklarına kavuşur. Yargıtay kararına göre, geçersiz sayılan fesih sırasında işçiye kıdem, ihbar ve izin bedeli ödenmişse, 6 aylık atıl sürenin eklenmesiyle nihai fiyata göre hesaplama yapılması gerekir.
